Khi nhắc đến rác thải nhựa, chúng ta thường nghĩ đến túi nilon, ống hút, chai nước các loại. Nhưng không dừng lại ở đó, nhựa bao trùm toàn bộ đời sống của con người. Từ các thiết bị, đồ dùng sinh hoạt thường ngày trong gia đình, đến văn phòng phẩm tại nơi làm việc, các bao bì, các thiết bị ngành y tế, nhãn mác sản phẩm tại cửa hàng, siêu thị, thiết bị giải trí, nghe nhìn như băng đài, đầu đĩa, tivi, quần áo mặc hàng ngày được dệt từ sợi nhựa tổng hợp,… Nhựa còn tồn tại ở dạng siêu nhỏ, mà người ta hay gọi là hạt vi nhựa, có mặt trong sản phẩm kem đánh răng, sữa rửa mặt, dầu gội đầu… Dù tồn tại dưới dạng nào, là những hạt nhựa siêu nhỏ, hay gom thành từng khối, thì chất thải nhựa có tác hại khôn lường đến môi trường tự nhiên. Có thể nói, con người đang sống trong “kỷ nguyên nhựa”, nhựa có mặt ở khắp nơi.
Việt Nam, cũng như nhiều quốc gia trên thế giới đang phải đối mặt với tình trạng ô nhiễm môi trường do chất thải nhựa gây ra ngày một tăng. Nguồn chất thải nhựa phát sinh chủ yếu từ sinh hoạt của các cá nhân, gia đình, doanh nghiệp… Theo báo cáo của Hiệp hội nhựa, chỉ số tiêu thụ nhựa trên đầu người tại Việt Nam tăng nhanh từ 3,8kg/năm/người năm 1990, tăng lên 41kg/năm/người vào năm 2015. Từ lâu, túi nilon đã trở thành vật dụng quen thuộc trong cuộc sống thường ngày. Nó gắn với thói quen cố hữu của không ít người dân. Với ưu điểm bền, chắc, tiện dụng và giá thành thấp, túi nilon được sử dụng phổ biến và hầu như có mặt ở mọi nơi, từ cửa hàng nhỏ lẻ đến các siêu thị và những trung tâm thương mại lớn. Theo thống kê chưa đầy đủ, mỗi hộ gia đình Việt Nam thường sử dụng 5 - 7 túi nilon/một ngày bao gồm cả túi to, túi nhỏ và những túi siêu nhỏ... Như vậy hàng triệu túi nilon được sử dụng và thải ra môi trường hàng ngày. Bộ TN&MT ước tính, mỗi năm có khoảng hơn 31,4 tỉ túi nilon bị thải ra nhưng chỉ có khoảng 17% trong số này được tái sử dụng. Nếu trung bình khoảng 10% lượng chất thải nhựa và túi nilon không được tái sử dụng mà thải bỏ hoàn toàn thì lượng chất thải nhựa và túi nilon thải bỏ xấp xỉ khoảng 2,5 triệu tấn/năm, đây là gánh nặng cho môi trường, thậm chí dẫn tới thảm họa "ô nhiễm trắng".
Tác hại nguy hiểm nhất của rác thải nhựa và túi nilon tới môi trường chính là tính không phân hủy của plastic. Chiếc túi nilon nhỏ bé và mỏng manh như vậy nhưng lại có quá trình phân hủy có thể kéo dài từ 500 đến 1.000 năm, tương đương 3-4 đời người. Cụ thể: Các loại chai nhựa mất từ 450 – 1000 năm; Nắp chai, hộp đựng sữa chua, ống hút mất từ 100-500 năm; Các loại túi nhựa, bao gồm cả túi nilon mất từ 500-1000 năm; Bàn chải đánh răng trên 500 năm; Ly, hộp cơm bằng xốp mất từ 50-500 năm; Quần áo bằng các loại sợi nhựa tổng hợp như sợi polyester, rayon, spandex mất khoảng 20-200 năm; Tã lót và băng vệ sinh mất 250-500 năm; Dây cước câu cá mất 600 năm; Đầu lọc thuốc lá mất từ 10-15 năm;... Nhiều người không tin vào những con số được đưa ra trên đây. Nhưng đó là thực tế đang xảy ra với rác thải nhựa. Sự tồn tại của nó trong môi trường sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới đất và nước, bởi túi nilon lẫn vào đất sẽ làm thay đổi tính chất vật lý của đất gây xói mòn đất, làm cho đất không giữ được nước, dinh dưỡng, ngăn cản ôxy đi qua đất ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây trồng. Nếu túi nilon bị vứt xuống ao, hồ, sông ngòi sẽ làm tắc nghẽn cống, rãnh, kênh, rạch, gây ứ đọng nước thải và ngập úng dẫn đến sản sinh ra nhiều vi khuẩn gây bệnh. Nghiêm trọng hơn, môi trường đất và nước bị ô nhiễm bởi túi nilon sẽ ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp tới sức khỏe con người. Thực tế nhiều loại túi nilon được làm từ dầu mỏ nguyên chất khi chôn lấp sẽ ảnh hưởng tới môi trường đất và nước. Nguy hiểm hơn nhiều người thường có thói quen đốt các loại xốp, túi nilon vì nghĩ rằng như thế sẽ không có hại, nhưng thực ra khi đốt rác thải nhựa sẽ tạo ra khí thải gây ô nhiễm không khí. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính rằng trong năm 2012, ô nhiễm không khí dẫn đến khoảng 7 triệu ca tử vong sớm (một trong tám trường hợp tử vong toàn cầu), gấp đôi so với ước tính trước đó. Quá trình đốt rác thải nhựa tạo ra hiệu ứng nhà kính, góp phần gia tăng biến đổi khí hậu toàn cầu, khiến cho thiên tai ngày càng khắc nghiệt hơn.
Phần lớn rác thải nhựa theo các dòng nước đổ vào các đại dương. Theo một số nghiên cứu, rác thải nhựa đã giết chết 1,5 triệu động vật mỗi năm do chúng ăn phải rác này. Khi các động vật bị tổn thất cũng sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ các sinh vật khác trong chuỗi thức ăn, trong đó có con người. Theo đánh giá của Liên Hợp Quốc, uớc tính mỗi năm lượng rác thải nhựa do con người thải ra phủ kín 4 lần diện tích bề mặt trái đất. Mỗi năm có đến 8 triệu tấn rác thải nhựa trôi ra các đại dương. Đến năm 2030 có khoảng 300 triệu tấn rác thải trong đại dương, và có trên 240 loài sinh vật biển bị vướng phải rác thải nhựa hoặc ăn phải rác thải nhựa. Hiện có 05 quốc gia có rác thải nhựa lớn nhất thế giới là Trung Quốc, Indonexia, Philippin, Việt Nam và Thái Lan, chiếm 55-60% tổng lượng rác thải nhựa ra đại dương.
Cũng như tất cả các nước trên thế giới, đời sống của người Việt Nam trước kia không có bóng dáng bất kỳ vật dụng nào bằng nhựa. Múc nước có gáo dừa, chải quần áo có bàn chải bằng rễ tre, rửa bát có xơ mướp, cọ nồi niêu xoong chảo bằng vỏ trấu. Mua chuối, mua bưởi xiên dây lạt xách về, mua xôi gói lá xen, lá mướp... Thế nhưng cuộc sống hiện đại ngày nay, đồ nhựa có mặt trong mọi gia đình. Không thể phủ nhận, đồ nhựa rất tiện lợi, giá rẻ nhưng với từng ấy hệ lụy đang hiện hữu hàng ngày thì chúng ta cần phải suy nghĩ nghiêm túc mỗi khi dùng một chiếc túi nilon, vứt đi một chiếc ống hút hay sử dụng bất cứ cái gì có nguồn gốc từ nhựa.
Trường THCS Việt Hưng gồm 19 lớp học với 832 em học sinh . Như vậy trung bình mỗi ngày có hàng trăm chai nhựa, hộp cơm, ống hút...thải ra môi trường. Nếu ta nhân cho 9 tháng học thì con số thật đáng báo động! Không những vậy, một số em thiếu ý thức vứt rác bừa bãi trên sân trường, lớp học, bồn hoa, thậm chí nhiều bạn vứt xuống cống hay trên mái nhà gây mất cảnh quan trường học, tắc nghẽn cống rãnh, suy thoái đất.. Nhà trường đã cho vẽ các tranh khẩu hiệu với nội dung tuyên truyền phòng chống rác thải nhựa giúp tuyên truyền, nâng cao ý thức, góp phần giảm tình trạng xả rác bừa bãi, đặc biệt là hạn chế sử dụng đồ nhựa.
Rác thải nhựa được coi là thách thức thứ hai sau biến đổi khí hậu. Vì vậy, ngay từ bây giờ chúng ta cần có những hành động thiết thực để kiểm soát, ngặn chặn phát thải rác thải nhựa để người dân Việt Nam hiện tại, các thế hệ con cháu tương lai được sống trong môi trường trong lành, an toàn.
"Hãy nói không với túi ni lông, đồ nhựa dùng một lần”. "Nhà nhà hạn chế rác thải nhựa, người người phòng chống ô nhiễm rác thải nhựa, xã hội tiến đến nói không với rác thải nhựa'. Hãy để màu xanh tươi mát, trong lành của cây cối bao phủ trái đất chứ không phải màu trắng của sự chết chóc, tàn lụi kia!
Một số hình ảnh tranh tuyên truyền:
"Nói KHÔNG với rác thải nhựa"
"Trồng cây để chống lại biến đổi khí hậu"